Auteur: Fenna Bouve, Campagnes Fietsersbond
Stem vanaf 20 september voor jouw stad of gemeente op www.fietsgemeente.be. Verspreid de online enquête zeker mee!
In september start de verkiezing van Fietsgemeente/-stad 2020. Vanaf deze editie kiezen de fietsers de winnaars via een grootschalige online publieksenquête, ontwikkeld en gecoördineerd door de Fietsersbond.
De verkiezing is een samenwerking tussen de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV), de Fietsersbond en Het Nieuwsblad. De online verkiezing zal lopen van vrijdag 20 september tot 31 oktober 2019. Erna worden de genomineerden bekendgemaakt, drie per categorie (klein-middelgroot-groot). Zij worden, in de tweede ronde, door een externe jury en studiebureau beoordeeld met een quick scan en terreinbezoek. De drie winnaars worden bekendgemaakt op het Fietscongres op 2 juni 2020.
De nieuwe formule komt er in de eerste plaats om àlle fietsers te betrekken -in plaats van een handvol gemeenten dat de tijd neemt om een lijvig kandidaatsdossier in te vullen. Elke stad of gemeente kan deze verkiezing winnen als de fietsers dat zo beslissen.
En winnaar of niet: elke stad of gemeente krijgt sowieso een Fietsrapport, – dat ook nog eens om de twee jaar kan vergeleken worden met de vorige keer. Kortom, deze verkiezing wordt een instrument voor een beter fietsbeleid!
Wat maakt een fietsstad of fietsgemeente?
Welke steden en gemeenten zijn goed bezig? We vroegen het aan vijf Fietsersbond-afdelingen, één in elke provincie.
Vlaams-Brabant: Leuven
Wat is voor jou persoonlijk ‘fietsgeluk’?
Gert Theunissen, de coördinator van de Fietsersbond Leuven: “ Zorgeloos kunnen fietsen. Op een afgescheiden fietspad, of liever nog, op een fietsroute die autovrij is. Zodat je kan genieten van de omgeving, zonder lawaai en vieze lucht. Zodat je kan wegdromen, omdat je niet voortdurend alert hoeft te zijn voor potentieel gevaar. Een mooi voorbeeld is het fietspad door het Provinciedomein in Kessel-Lo (zie foto). Een oase van rust, na de drukte van de stad. Je fietst er door een prachtig stukje natuur. Met wat geluk zie je een ijsvogel. Maar het is ook hier weer nèt niet. Het pad mocht bijvoorbeeld breder zijn en je kan er enkel fietsen tijdens de openingsuren. Dat is de keerzijde van dit engagement: je ziet altijd wat er beter kan. Fietsgeluk is dus ook even de Fietsersbond vergeten (lacht).”
Is er in de laatste zes jaar (beleidsperiode) veel ten goede veranderd voor de fiets in Leuven?
“We stippen graag twee positieve ontwikkelingen aan: één papieren en één op het terrein. In 2017 kwam de stad voor eerst naar buiten met een fietsbeleidsplan. We zijn blij dat het fietsbeleid in Leuven voortaan eindelijk planmatig en proactief wordt aangepakt. Het grootste mobiliteitsproject van het vorige bestuur was het verkeerscirculatieplan in het stadscentrum. Hoewel het plan nog niet helemaal is uitgevoerd, zijn de positieve effecten onmiskenbaar. In veel straten in de binnenstad is het nu een stuk aangenamer om te fietsen. En om te wandelen, te winkelen en te wonen. Investeren in autoluwe straten loont, meteen en op allerlei vlakken.”
Wat zijn de fietstroeven van Leuven?
“In onze stad zijn er al heel veel fietsers. Bewoners van alle leeftijden, maar ook de tienduizenden studenten. Logisch ook, in een middelgrote stad als Leuven ben je met de fiets bijna altijd het snelst op je bestemming. Heel veel Leuvenaars zijn ook oprecht begaan met het klimaat en de leefbaarheid van hun stad. Leuven heeft ook veel kennisinstellingen en citizen science-initiatieven die het fietsbeleid kunnen ondersteunen. In het verleden zijn er ook al heel wat fietsinvesteringen gedaan, die nu renderen: grote fietsenstallingen aan het station, de uitbouw van een fietsroutenetwerk, huurfietsen voor studenten, een project rond schoolstraten, … De basis voor een echte fietsstad is dus gelegd, maar er is nog heel veel potentieel.”
Wat zijn de grootste werkpunten op fietsvlak in Leuven?
“Het stadsbestuur gaat werk maken van mobiliteitsplannen voor de Leuvense deelgemeenten Heverlee, Kessel-Lo, Wilsele en Wijgmaal. Dat is ook echt nodig. Verzadigde invalswegen zorgen voor sluipverkeer in de woonwijken. Fietsverbindingen tussen stadsdelen en met buurgemeenten kunnen ook een stuk beter. Zone 30 is nog niet overal ingevoerd, en de handhaving is ontoereikend. Ook de creatie van fietszones met aansluitende fietsstraten ligt volgens ons voor de hand. Voorts staan er in Leuven heel wat grote projecten op til. We hopen dat de stad voortaan spontaan en op een deskundige manier rekening houdt met de actuele én toekomstige fietsnoden. En ook dat Leuven écht durft kiezen voor duurzame mobiliteit, ook als dit ten koste gaat van automobiliteit. Het STOP-principe moet overal zichtbaar worden. Niet enkel in nota’s, maar ook en vooral op straat .”
Verdient Leuven het om Fietsstad te worden?
“De tienduizenden dagelijkse fietsers maken van Leuven al een fietsstad. Maar er is nog veel ruimte voor verbetering. De kansen liggen voor het grijpen om fietsen in Leuven veiliger, efficiënter, comfortabeler én aangenamer te maken We merken bij het nieuwe bestuur alvast veel goede wil. Als erkenning voor de Leuvense fietsers of als aanmoediging voor het college kan de titel voor ons dus best. Maar we zien toch liever een prijs voor een palmares dan voor beloftes. Pas over enkele jaren zullen we weten of dit stadsbestuur het enorme fietspotentieel van Leuven ook echt wil én kan verzilveren. “
Limburg: Sint-Truiden
Wat is voor jullie ‘Fietsgeluk’?
Liebrecht Krznaric, coördinator van de Fietsersbond in Sint-Truiden: “Onbezorgd kunnen fietsen zodat volop kan worden genoten van de omgeving waarmee je als fietser nauw in contact staat. De babbel met een fietser aan het stoplicht of die toevallig dezelfde route naar het werk volgt. Maar ook het contact met de natuur, de ochtendserenade van vogels of het vallen van de avond na een werkdag. Als fietser beleef je dit op een unieke manier waar menig automobilist jaloers op zou zijn.
En ja, fietsgeluk is ook je sneller kunnen verplaatsen tijdens de spits waarbij je een stoet automobilisten voorbij kan zoeven.”
Is er in de laatste zes jaar (beleidsperiode) veel ten goede veranderd voor de fiets in Sint-Truiden?
“Er zijn een aantal veranderingen doorgevoerd ten gunste van de fiets. Zo werd toegestaan om door het Stadspark te fietsen, de eerste Velo-Boxxen werden geplaatst en enkele fietspaden langs gewestwegen werden aangepakt. Mooie realisaties, maar in onze ogen veel te weinig om te kunnen spreken van een transitie naar een fietsklimaat in onze mooie stad. Tekenend is de realisatie van de kortste fietsstraat in België, de totale lengte bedraagt amper 40 meter!”
Wat zijn de fietstroeven van Sint-Truiden?
“ De afstand tussen het stadscentrum en de verschillende deelgemeenten bedraagt meestal minder dan 7 km. Dankzij de fruitsector werd het glooiende Haspengouws landschap voorzien van vele landbouwwegen. Hierdoor kan je als fietser kiezen tussen een snelle route langs een gewestweg of een trage route door de fruitgaarden. Bovendien is het toeristische fietsroutenetwerk, zoals in de gehele provincie, ook in Sint-Truiden prominent aanwezig. Ten slotte zijn er naast de Fietsersbond andere fietsorganisaties aanwezig (PAXX Global Cycling, Fietspunt…). Zij zorgen o.a. voor een cursus ‘leren fietsen voor volwassenen’. De fiets wordt gezien als middel om volwassenen, voornamelijk allochtonen, makkelijker deel te laten namen aan de maatschappij en dus uit hun isolement te halen.”
Wat zijn de grootste werkpunten op fietsvlak in Sint-Truiden?
“Er zal dringend werk moeten gemaakt worden van de gebrekkige infrastructuur, inclusief fietsenstallingen, zodat de hiaten in het functioneel fietsroutenetwerk verdwijnen. Bij het herinrichten van het publieke domein moeten we de kwaliteit van de leefomgeving voorop stellen bovende doorstroming van het autoverkeer. Het stadsbestuur moet het gebruik vvan de fiets voor functionele verplaatsingen stimuleren. Zowel door politieke moed te tonen als zelf het goede voorbeeld te geven en de auto te laten staan.”
Verdient Sint-Truiden het om Fietsstad te worden?
“Hopelijk kunnen we hier over een aantal jaar met volle overtuiging ja op zeggen.”
Antwerpen: Lier
Wat is voor jou persoonlijk ‘fietsgeluk’?
Stijn Steeman van de Fietsersbond in Lier: “Onderweg kunnen genieten van een leuke omgeving in of buiten de stad, frisse lucht, andere mensen vriendelijk begroeten. Liefst met aangenaam weer, hoewel een plensbui of een stevige tegenwind zelfs af en toe even genieten kunnen zijn. Kortom, overal vlot geraken én enorm verbonden zijn met de omgeving.”
Is er in de laatste zes jaar veel ten goede veranderd voor de fiets in Lier?
“Er zijn wel wat verbeteringen voor fietsers gekomen, een paar grotere en wat kleine, zoals fietsbeugels. Maar echt grote veranderingen zitten nog in dossierfase en durven daar wel lang aanslepen. Al lijkt er voor onder meer de veilige afgescheiden fietspaden naar deelgemeente Koningshooikt eindelijk een versnelling in te komen. En er is een fietsbeleidsplan uitgewerkt, waarin nog wel wat belangrijke engagementen zijn opgenomen. Maar echt volop de keuze maken voor zachte duurzame verplaatsingen, is de voorbije jaren helaas niet gebeurd.”
Wat zijn de fietstroeven van Lier?
“Lier is vanuit haar middeleeuwse structuur een vrij compacte stad, met veel mooie straatjes. Dat maakt alles vlot bereikbaar, waarbij de fiets vanzelf het meest praktische vervoermiddel is.
Met Antwerpen en ook Mechelen zijn er al vrij goede fietsverbindingen, die met de uitwerking van de fietsostrades alleen maar zullen verbeteren en ook uitbreiden in de andere richtingen. Lier zal dan ook echt een belangrijk knooppunt vormen. Lier heeft ook heel goede treinverbindingen, waar zowat de hele stad op fietsafstand woont van het station.
Als ‘mooiste randstad van Antwerpen’, waar we ons toch nog net toe mogen rekenen, waaien er ook wel wat evoluties van daar vlot over. Het sterk groeiend fietsgebruik van de laatste jaren, is daar bijvoorbeeld zeker niet vreemd aan.”
Wat zijn de grootste fiets-werkpunten in Lier?
“Ondanks een (weliswaar deels teruggeschroefd) circulatieplan en verbeteringen op de ring, blijft er veel autoverkeer door de stad komen. De auto blijft ook dominant in heraanlegplannen en keuzes die daarbij worden gemaakt. Het beloofde autodeelplan kan hopelijk helpen de parkeerdruk verlichten en daarmee ruimte vrijmaken voor andere keuzes. Bijvoorbeeld om meer zorg te besteden aan een aangename publieke ruimte, waarmee verplaatsingen te voet of met de fiets dan weer extra gestimuleerd worden.
Bij de grotere infrastructuurwerken, onder meer de fietsostrades, of bij heraanleg van straten, moeten alle mogelijkheden worden gegrepen om de situatie voor fietsers optimaal te maken.. Door inwoners meer en vroeger in het proces te betrekken, kunnen ook zeker nog betere oplossingen worden uitgewerkt met oog voor alle betrokkenen.
Specifiek voor fietsers zouden de routes in de stad duidelijker mogen worden, naast aangenaam, vlot en veilig uiteraard. En een belangrijk werkpunt blijven nog fietsenstallingen, in de binnenstad rond werkplekken en winkels, maar vooral in woonbuurten, waar er vaak geen of beperkte stallingsmogelijkheden zijn in de vele rijwoningen.
Slotvraag: Verdient Lier het om Fietsstad 2020 te worden?
“. Hoewel in woorden en stilaan ook in ideeën de fiets wel de prominente plaats krijgt die hij verdient én het fietsgebruik al zeer sterk is toegenomen, blijft in praktijk de ruimte voor de fiets nog flink beperkt door keuze voor de auto.
De mogelijkheden zijn er nochtans, Lier kan perfect dé fietsstad worden. De grotere infrastructuurdossiers zijn uiteraard nodig en nuttig en moedigen we dan ook aan met constructieve inbreng. Maar een fietsstad ben je pas echt als het vanzelfsprekend is dat fietsers van klein tot groot onbezorgd kunnen genieten van hun ruimte.”
Oost-Vlaanderen: Sint-Niklaas
Wat is dat voor jullie, ‘Fietsgeluk’?
Paul De Meester van de afdeling Sint-Niklaas : “Fietsen op zich is prettig, gezond, duurzaam. We zien alleen voordelen. Het doet deugd om te zien hoe steeds meer mensen de fiets ontdekken als ideale verplaatsingsmodus, zowel in de vrije tijd als voor woon-werkverkeer en voor boodschappen en dergelijke.
Is er in de laatste zes jaar veel ten goede veranderd voor de fiets in Sint-Niklaas?
“We hadden het geluk dat een actief kernlid van onze afdeling in de beleidsperiode 2013-2018 schepen werd en dat die vlot samenwerkt met de schepen voor mobiliteit. Ook die laatste is lid geworden van de Fietsersbond, in navolging van de burgemeester (die al lang lid was). Zo vonden belangrijkste punten uit ons memorandum van 2012 de weg naar het beleidsplan van de stad: Een sensibiliseringscampagne), de komst van een fietsambtenaar, fietsstraten, schoolstraten, alle dooRlopende straten werden voorzien van een passend verkeersbord en langeafstandsfietsroutes werden op punt gesteld… Daarnaast kwamen er heuse ‘fietsconferenties’, inspraakmomenten voor fietsers. Het stadsbestuur verraste ons met initiatieven als voetsteunen voor wachtende fietsers aan kruispunten en zelfs al een kruispunt met vierkant groen nog voor dat dit principe in de regelgeving werd opgenomen.”
Wat zijn de fietstroeven van Sint-Niklaas?
“Sint-Niklazenaren kennen hun burgemeester en schepenen als fietsers, omdat ze hen op de fiets ontmoeten. “Woorden wekken, voorbeelden trekken” werd hier realiteit. Dat vinden we een krachtig signaal aan de burgers. Het typeert een gunstig klimaat ten voordele van de fiets en bevordert de aanspreekbaarheid van het stadsbestuur.
We juichen ook toe dat er werk gemaakt wordt van een wijkcirculatieplan met inspraak van de burgers en dat we echt betrokken worden bij de uitwerking van het fietsbeleid.”
Wat zijn de grootste werkpunten voor het Sint-Niklaas fietsbeleid?
“We vinden dat we soms nog te laat betrokken worden bij infrastructuurwerken. Er werd ons een ‘fietstoets’ beloofd bij alle infrastructuurwerken, maar soms komt die nog te laat. En er waren dan wel fietsconferenties over de routes doorheen de stad, maar de bewegwijzering blijft ondermaats.”
Verdient Sint-Niklaas het om Fietsstad 2020 te worden?
“Er is zeker nog werk aan de winkel, maar gezien de realisaties tijdens de vorige beleidsperiode en omwille van ingesteldheid van ons bestuur lijkt Sint-Niklaas ons inderdaad een waardige kandidaat voor de titel. Er is duidelijk sprake van een positieve dynamiek.”
West-Vlaanderen: Brugge
Wat is voor jou persoonlijk ‘Fietsgeluk’?
Geert Demeyere van de Fietsersbond van Brugge: “Alle plaatsen veilig en comfortabel kunnen bereiken met de fiets. Een stad waar de fiets het belangrijkste verplaatsingsmiddel wordt en waar de auto op de tweede plaats komt.”
Is er in de laatste zes jaar veel ten goede veranderd voor de fiets in Brugge?
“Absoluut. De stationsomgeving kreeg een investering van ruim 30 miljoen euro waar vooral de fiets van profiteert. Met twee fietsbruggen over de vesten, twee fietstunnels onder het spoor en belangrijkste stedelijke invalsweg en de balkonrotonde met vrije onderdoorgang voor fietsers en wandelaars is dit een plek om in de verf te zetten. Bovendien worden de kasseien die men blijkbaar bij een historische stad verwacht eindelijk een beetje in vraag gesteld door de aanleg van fietscomfortstroken of gebruik van platte tegels, ook in de binnenstad.
Wat zijn de grootste fietstroeven van Brugge?
: “Dat Brugge een compacte stad is, waar de fiets door de korte afstanden goed de concurrentie met auto of bus aankan. “
Wat zijn de grootste werkpunten voor het Brugse fietsbeleid?
“De verbinding met het Noorden van de stad en de aansluiting op de fietssnelwegen. Maar ook de gevaarlijke Torhoutse Steenweg met zijn dubbelrichtingsfietspad binnen bebouwde kom en een aantal kruispunten op de stadsring kunnen beter. Ook nodig is de bewegwijzering van fietsroutes, naar de deelgemeenten in het noorden van de stad: Lissewege, Zwankendamme, Zeebrugge en Dudzele.”
Verdient Brugge het om Fietsstad te worden?
Geert: “In één woord: JA!’ (lacht)